आज ०९ जुलै, रोजी महाराष्ट्रात सर्वदूर बेंदूर सणाचा उत्साह पाहायला मिळत आहे. शेतकऱ्यांमध्ये या काळात एक वेगळाच उत्साह पाहायला मिळत असतो. हा सण प्रामुख्याने महाराष्ट्राच्या ग्रामीण भागात मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो. त्यामुळे या बेंदूर सणाला पशूधनाची विशेषत: बैलांची पूजा केली जाते. शिवाय त्यांना सजवले जाते. बेंदूर सण महाराष्ट्रीयन संस्कृतीचा एक अविभाज्य भाग आहे.
बेंदूर का साजरा केला जातो?
बेंदूर हा सण प्रामुख्याने महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि काही भागांमध्ये शेतकरी वर्गामध्ये मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. विशेषतः गायी, बैल व शेतीची साधने यांचे महत्त्व अधोरेखित करणारा हा सण आहे. बेंदूर सण मुख्यतः श्रावण महिन्याच्या पहिल्या दिवशी, म्हणजेच नागपंचमीच्या आसपास साजरा केला जातो. बेंदूर सणाचा संबंध प्राचीन कृषी संस्कृतीशी आहे. भारतात शेती ही मुख्य व्यवसाय असल्याने, गायी व बैल हे शेतकऱ्यांचे प्रमुख साथीदार मानले जातात. त्यांच्यामुळे शेतात नांगरणी, वाहतूक आणि इतर कामे सहज पार पडतात. म्हणूनच बेंदूर दिवशी या जनावरांची पूजा करून त्यांचे ऋण मानले जाते. या दिवशी बैलांना आंघोळ घालून सजवले जाते, त्यांच्या अंगावर रंगीत रंग लावले जातात, शिंगांना रंगवले जाते आणि त्यांना हार, फुलं घालून सजवले जाते.
बेंदूर कसा साजरा केला जातो?
सकाळी बैलांना अंघोळ घालून त्यांची पूजा केली जाते. त्यांना पिठं-लाह्या, गोडधोड खाऊ दिला जातो. काही ठिकाणी बैलांची मिरवणूक काढली जाते आणि विशेष सजावट केली जाते. काही गावांत रात्री “बैल नाच” देखील आयोजित केला जातो, ज्यामध्ये लोक पारंपरिक वाद्यांसह नाच-गाणी करतात. ग्रामीण भागात बेंदूर सण अत्यंत उत्साहात साजरा केला जातो. हा सण शेतकऱ्यांच्या जीवनातील एक आनंदाचा क्षण असतो. मुलं, महिलाही या सणात सहभागी होतात. गावात एकोप्याची भावना निर्माण होते आणि शेतीशी असलेल्या नात्याचे महत्त्व अधोरेखित केले जाते. बेंदूर हा सण मानवी व प्राणीमात्रांमधील स्नेह, कृतज्ञता आणि निसर्गाशी नातं जपणारा एक सुंदर सण आहे.
