सायन्स फिक्शन चित्रपटांमध्ये आपण काल्पनिक पात्रं पाहिलेली असतात किंवा अशा असामान्य लोकांना पाहिलं असतं, ज्यांच्याकडे काहीतरी अद्भुत शक्ती असतात. जरी या गोष्टी वास्तव आयुष्यात शक्य नसल्या, तरी कधी कधी अधिक विश्वासार्हता आणण्यासाठी आणि सत्यता दाखवण्यासाठी विज्ञानातील संकल्पनांचा वापर केला जातो. मार्व्हल सिरीजच्या चित्रपटांमध्ये “मल्टीवर्स” या संकल्पनेचे चित्रण केले जाते. केवळ विज्ञान किंवा साहित्यातच नाही, तर “मल्टीवर्स” ही संकल्पना सैद्धांतिक भौतिकशास्त्र (थिअरिटिकल फिजिक्स) आणि ब्रह्मांडविज्ञान (कॉस्मॉलॉजी) मध्येही संशोधनाचा विषय आहे. चला तर मग, जाणून घेऊया की नेमकं हे मल्टीवर्स म्हणजे काय? आणि याचे अस्तित्व खरंच आहे की फक्त कल्पना?
मल्टीवर्स म्हणजे काय?
मल्टीवर्स म्हणजे आपल्या ब्रह्मांडासारखे अनेक ब्रह्मांड अस्तित्वात असण्याची एक सैद्धांतिक कल्पना आहे. सध्या याचे कोणतेही ठोस वैज्ञानिक पुरावे नाहीत. काही शास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ मानतात की मल्टीवर्सचे अस्तित्व शक्य आहे, तर काहींना हे फक्त एक काल्पनिक विचार वाटतो. आजपर्यंत मल्टीवर्सच्या संकल्पनेला कोणताही निर्णायक वैज्ञानिक पुरावा मिळालेला नाही, तरीसुद्धा काही शास्त्रज्ञ या कल्पनेचा पाठपुरावा करत आहेत. काही सिद्धांतही आहेत जे या संकल्पनेला आधार देतात, पण हे सिद्धांत अद्याप अप्रमाणित आहेत.
मल्टीवर्स खरंच अस्तित्वात आहे का?
मल्टीवर्स समजून घेण्यासाठी सर्वप्रथम आपला ब्रह्मांड काय आहे, हे समजून घ्यायला हवं. अंतराळात आपल्याला जे काही दिसतं, ते सर्व आपल्या ब्रह्मांडाचा भाग आहे. इथे एकच नियम सर्वत्र लागू होतो, ज्याला “युनिव्हर्सल लॉ” म्हटलं जातं. आपल्याला हेही माहीत नाही की आपला ब्रह्मांड नेमका किती मोठा आहे. कदाचित आपला ब्रह्मांड संपल्यानंतर कोट्यवधी प्रकाशवर्ष दूर दुसरे ब्रह्मांडही अस्तित्वात असू शकतात, जिथे तारे, ग्रह असतील. हेही शक्य आहे की पृथ्वीप्रमाणे इतर ग्रहही असतील, जिथे जीवन असू शकतं, पण ते आपल्या आवाक्याबाहेर आहे.
अजूनही मल्टीवर्सशी संबंधित अनेक प्रश्न अनुत्तरित आहेत आणि म्हणूनच यावर संशोधन सुरूच आहे.
हिंदू पुराणांमध्येही मल्टीवर्सचा उल्लेख
मल्टीवर्सच्या कथा केवळ चित्रपटांतच नाहीत, तर हिंदू धर्माच्या पुराणांमध्येही त्याचे वर्णन आधीच सापडते. भागवत पुराणानुसार ब्रह्मांड सात आवरणांनी (पृथ्वी, अग्नी, जल, वायू, आकाश, पूर्ण ऊर्जा आणि मिथ्या अहंकार) व्यापलेलं आहे, आणि प्रत्येक आवरण हे मागच्याच्या दहापट आहे. या ब्रह्मांडाव्यतिरिक्तही असंख्य ब्रह्मांडं आहेत, जी असीम आणि विशाल आहेत. हिंदू ग्रंथांमध्ये सृष्टीची उत्पत्ती आणि विनाश याविषयीही माहिती दिली आहे.
उपनिषदांमध्ये ब्रह्मांड, पृथ्वी, मानव व इतर प्राण्यांच्या सृष्टी आणि त्यांच्या नाशाचंही वर्णन आहे. हिंदू ग्रंथांनुसार पृथ्वीचं आयुष्य सुमारे 4,320,000,000 वर्ष मानलं जातं. हा काळ पूर्ण झाल्यानंतर विनाश होतो आणि नंतर पुन्हा नवीन सृष्टीची निर्मिती होते.
