आंतरराष्ट्रीय योग दिन (International Yoga Day) हा दरवर्षी २१ जून रोजी साजरा केला जातो. २०१५ पासून संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या मान्यतेनंतर या दिवसाला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर महत्त्व प्राप्त झाले आहे. भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी २०१४ मध्ये संयुक्त राष्ट्रसभेत यासाठी प्रस्ताव मांडला होता, जो १७७ देशांच्या सहमतीने मंजूर झाला. योग ही भारताची प्राचीन परंपरा असून शरीर, मन आणि आत्म्याच्या समतोल साधनेचा मार्ग आहे.
योगाचे मानवी जीवनातील महत्व
योगाचा उद्देश केवळ शारीरिक व्यायाम नाही, तर मानसिक शांतता, आंतरिक समज आणि आत्मविकास हे देखील त्याचे मुख्य भाग आहेत. योगासने, प्राणायाम, ध्यान आणि शुद्धिक्रीया यांच्या माध्यमातून व्यक्तीची जीवनशैली सुधारते. त्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते, तणाव कमी होतो, आणि आरोग्य चांगले राहते. आजच्या धकाधकीच्या जीवनात योगाचे महत्त्व अधिकच वाढले आहे.

आंतरराष्ट्रीय योग दिनानिमित्त भारतात व जगभरात वेगवेगळ्या ठिकाणी सामूहिक योग सत्रांचे आयोजन केले जाते. शाळा, महाविद्यालये, सरकारी संस्था आणि खाजगी संघटना यामध्ये सक्रिय सहभाग घेतात. विविध देशातील नागरिक देखील या कार्यक्रमांमध्ये उत्साहाने सहभागी होतात. सोशल मीडियावर देखील योग दिनाचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी वेगवेगळ्या मोहिमा राबवल्या जातात.
योग आणि भारतीय संस्कृती
योग शास्त्र हा केवळ भारतापुरता मर्यादित न राहता जगभरात लोकप्रिय झाला आहे. याचे श्रेय भारतीय संस्कृतीला आणि जागतिक आरोग्याबाबत वाढलेल्या जाणीवेला जाते. अनेक परदेशी नागरिक भारतात येऊन योगाचे प्रशिक्षण घेतात. काही संस्था आणि गुरुजन्स भारताबाहेर जाऊन देखील योगाचा प्रचार-प्रसार करत आहेत.
उत्तम आयुष्य आणि योगाचे महत्व
आजच्या काळात वाढता तणाव, चिंता, अनियमित जीवनशैली आणि खाण्यापिण्याच्या सवयींमुळे अनेक व्याधी उद्भवत आहेत. या समस्यांवर योग हा एक प्रभावी उपाय ठरतो. त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय योग दिन केवळ एक उत्सव न राहता तो आरोग्यपूर्ण जीवनशैलीचा जागर म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस आपल्या संस्कृतीचा गौरव करण्यासोबतच, नव्या पिढीला योगाची ओळख करून देण्याची संधी देखील असतो.
म्हणूनच आंतरराष्ट्रीय योग दिनाचा उद्देश हा केवळ एका दिवशी योग करणे नसून, संपूर्ण वर्षभर आपल्या दिनचर्येत त्याचा समावेश करणे हा आहे. निरोगी समाज आणि शांततामय जीवनासाठी योगाचा प्रसार आणि अंगीकार हा काळाची गरज आहे. योग हे केवळ भारताचे नव्हे, तर संपूर्ण मानवजातीचे अमूल्य योगदान आहे.