यंदा म्हणजेच, २०२५ मध्ये नारद जयंती आज (१३ मे) साजरी होत आहे. नारद मुनी हे हिंदू पौराणिक कथांमध्ये अत्यंत महत्त्वपूर्ण पात्र मानले जाते. नारद मुनि हे भगवान विष्णूचे परम भक्त होते. त्यांना संगीत आणि शास्त्रांचे व्यापक ज्ञान होते. नारद मुनि हे ब्रह्मा जींच्या मानसपुत्रांपैकी एक होते. त्यांनी देव, ऋषी आणि मानवांमध्ये संदेश पोहोचविण्याचे कार्य केले. म्हणूनच त्यांना देवर्षी नारद म्हणून देखील ओळखले जाते.
नारदांनी कठोर तपश्चर्या करून ब्रह्मर्षी ही पदवी प्राप्त केली होती. त्यांना देवर्षी असेही म्हणतात. हे पद त्या ऋषींना दिले जाते ज्यांना तिन्ही कालखंडांचे ज्ञान आहे. आज नारद जयंतीच्या निमित्ताने आपण नारद मुनींच्या जीवनाशी संबंधित काही रोचक गोष्टी जाणून घेणार आहोत.
नारद मुनी हे जगातील पहिले पत्रकार
देवर्षी नारद हे विश्वाचे पहिले पत्रकार असल्याचे म्हटले जाते. यामागील कारण असे आहे की नारद तिन्ही लोकांमध्ये प्रवास करू शकत होते आणि एका जगाचा संदेश किंवा माहिती दुसऱ्या जगात पोहोचवू शकत होते. देवर्षि नारद देव आणि दानवांमध्ये माहितीची देवाणघेवाण करत असत. हिंदू धर्माच्या धर्मग्रंथांमध्ये, तुम्हाला असे अनेक संदर्भ सापडतील, जिथे नारद ऋषी माहितीचे संप्रेषण करणारे आणि पत्रकाराच्या भूमिकेत आहेत. म्हणूनच नारदांना माहितीचा देवता असेही म्हणतात.
नारद मुनी ज्ञानाचे भांडार
महाभारतातील सभापर्वातील नारद मुनींच्या व्यक्तिमत्त्वाबद्दल बरेच काही लिहिले गेले आहे. सभा पर्वात वर्णन केले आहे की नारद उपनिषद आणि वेदांमध्ये तज्ज्ञ होते. इतिहासाबरोबरच नारदांना भूतकाळाचीही माहिती होती. ते व्याकरण, ज्योतिष आणि आयुर्वेदाचेही उत्तम अभ्यासक होते. याशिवाय, नारदांना योग आणि संगीताचे शास्त्रही चांगले माहित होते, म्हणूनच, देवांपासून राक्षसांपर्यंत आणि मानवांपर्यंत सर्व प्राण्यांनी त्यांना आदर दिला. नारद ऋषींना तिन्ही लोकात आदर होता.
नारद मुनींचे लग्न का झाले नाही?
नारद ऋषी आयुष्यभर अविवाहित राहिले. असे मानले जाते की ते देवाच्या भक्ती आणि सेवेसाठी समर्पित राहू इच्छित होते, म्हणून त्यांनी लग्न केले नाही. पुराणांमध्ये वर्णन केलेल्या एका घटनेनुसार, एकदा ब्रह्मदेवांनी नारदांना लग्न करण्यास सांगितले होते, परंतु नारद मुनींनी नकार दिला. जेव्हा नारदांनी अनेक वेळा सांगूनही वडिलांचे ऐकले नाही, तेव्हा ब्रह्मदेवांनी त्यांचा मानस मुलगा नारद यांना शाप दिला की तो आयुष्यभर अविवाहित राहील.
महान वीणावादक
नारद ऋषी हे एक महान वीणावादक मानले जातात. देवर्षि वीणा वाजवण्यात निष्णात होते आणि देव, ऋषी, संत आणि सर्व प्राणी त्याच्या वीणाच्या आवाजाने मंत्रमुग्ध होत असत. असे मानले जाते की देवी सरस्वतीने स्वतः नारदांना संगीत शिकवले.
भगवान विष्णूंना शाप दिला होता
नारदजी भगवान विष्णूचे खूप मोठे भक्त होते. पण त्यांनी भगवान विष्णूंना एक शापही दिला होता. एका कथेनुसार, नारदजींना वासनेवर विजय मिळाल्याबद्दल गर्विष्ठपणा आला होता. भगवान विष्णू यांनी त्यांचा अभिमान मोडण्यासाठी एक भ्रम निर्माण केला.
त्यांच्या जादूने त्यांनी एक सुंदर राज्य निर्माण केले जिथे एका अतिशय सुंदर राजकुमारीचे लग्न होत होते. नारदही या स्वयंवरात पोहोचले आणि त्या मुलीला पाहून ते तिच्यावर मोहित झाले. मुलीशी लग्न करण्याच्या इच्छेने, नारद विष्णू लोकांजवळ पोहोचले आणि भगवान विष्णूंना एक सुंदर रूप देण्याची विनंती केली.
तथापि, भक्ताच्या कल्याणाचा विचार करून, भगवान विष्णूने नारदाला वानराचे मुख दिले. यानंतर स्वयंवरात नारदांचा उपहास करण्यात आला आणि भगवान विष्णूने स्वतः त्या मुलीशी लग्न केले.
जेव्हा नारदजींना सत्य कळले तेव्हा त्यांनी भगवान विष्णूंना शाप दिला की, एके दिवशी त्यांनाही त्यांच्या पत्नीपासून वियोग सहन करावा लागेल. असे मानले जाते की नारदांच्या या शापामुळे भगवान विष्णूचा अवतार रामजींना सीतेपासून वियोग सहन करावा लागला.
(टीप : वरील सर्व माहिती उपलब्ध स्त्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल MP मराठी Breaking कोणताही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही.)
